ΜΝΗΜΗ JACQUELINE DE ROMILLY (1913-2010)

ΜΝΗΜΗ JACQUELINE DE ROMILLY (1913-2010)

                Στις 18 Δεκεμβρίου 2013 συμπληρώνονται τρία χρόνια από το θάνατο της κορυφαίας γαλλίδας ελληνίστριας Jacqueline de Romilly, η οποία αφιέρωσε όλη της τη ζωή στη μελέτη και διδασκαλία της ελληνικής παιδείας καθώς και στη συγγραφή πλήθους φιλολογικών εργασιών που καλύπτουν το ευρύτερο φάσμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και είναι σχεδόν όλες (40 περίπου) μεταφρασμένες στη γλώσσα μας. Η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων πρώτη πραγματοποίησε ειδική εκδήλωση, στο Σπίτι της Κύπρου (18 Μαΐου 2013) και εξέδωσε αφιερωματικό τεύχος (113) της ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ, ως ελάχιστο φόρο απότισης τιμής στην πρέσβειρα του Ελληνισμού σ’ όλο τον κόσμο.

                Εφέτος κυκλοφόρησε, post mortem, από τις εκδόσεις Πατάκη, το βιβλίο της Τι πιστεύω (τίτλος πρωτοτύπου Ce que je crois), σε εξαίρετη απόδοση από τα γαλλικά της Σώτης Τριανταφύλλου. Το σύντομο αυτό πόνημα (σ.σ. 182), που γράφτηκε το 1974 και εκδόθηκε στο Παρίσι (Editions de Fallois), μετά το θάνατό της, είναι μια απόπειρα της συγγραφέως να κατανοήσει την κρίση στην παιδεία, την κοινωνική κρίση και την κρίση αξιών, γενικότερα, μετά τα γεγονότα του 1968· αποτελεί έτσι μια προσωπική μαρτυρία, δίκην αυτοβιογραφίας, μια de profundis εξομολόγηση και κατάθεση ψυχής για τα τεκμαινόμενα, αλλά και συγκινητική αναφορά στη σχέση της, σχεδόν ερωτική, με την αρχαία Ελλάδα.

                Ένα κείμενο εξαιρετικά επίκαιρο που υποκλίνεται με δέος και έκσταση μπροστά στο φως, που αγάπησαν και εξύμνησαν οι Έλληνες, και η ακτινοβολία του μεταδίδεται σε όλους. Τα τέσσερα κεφάλαια του σύντομου αυτού δοκιμίου (Βλέποντας το φως – Η κοινή μας περιουσία – Ο Σιμόεις – θεός και ποταμός της Τροίας, με τις ασημένιες δίνες – δίνας ἀργυροειδεῖς, Ευρ. Ιφιγ. Αυλ. 752 – Χθες και σήμερα), αρχίζοντας, όπως προαναφέρθηκε, από το θαυμασμό του αρχαίου ελληνικού πνεύματος για το φως, προτείνουν μια νέα μορφή ανθρωπισμού με την κατανόηση του άλλου και την κοινωνική αλληλεγγύη, μέσα από την εμπειρία του παρελθόντος.

                Με λίγα λόγια, είναι ένα βιβλίο αποκαλυπτικό που πρέπει να διαβάσει κάθε Έλληνας και δη ο φιλόλογος, ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή της οικονομικής και εκπαιδευτικής κρίσης. Η επιφανής ελληνίστρια, όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται στις σελίδες του βιβλίου, αναλύει, με σοφό και περιεκτικό τρόπο, τις ραγδαίες αλλαγές του σύγχρονου κόσμου και διατυπώνει την πίστη της στον άνθρωπο, το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία. Προς επίρρωση των ανωτέρω, εξυμνεί τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, παραθέτοντας καίρια αποσπάσματα από διάφορα ελληνικά κείμενα. Ιδιαίτερα εμμένει στην αξία της λογοτεχνίας, η οποία μπορεί, με εργαλείο τη γλώσσα, να παίξει σπουδαίο ρόλο στις κοινωνίες καθώς και στην αναγκαιότητα επαφής με την αρχαία ελληνική γλώσσα – που ανησυχεί για την παραμέλησή της – και η οποία προσδίδει στη σκέψη μαθηματική αυστηρότητα και απεριόριστη ευελιξία.

                Παράλληλα, κάνει έκκληση για τη μελέτη των αρχαίων ελληνικών κειμένων, που κομίζουν, από το μακρινό παρελθόν, ευαισθησία και σκέψη και η μύηση στα μυστικά τους είναι μια από τις ομορφιές της ζωής.

                Στις μεταθανάτιες εκδηλώσεις για την J. de R. εντάσσεται η ονοματοδοσία από τον Δήμο Αθηναίων του χώρου του Θησείου στη συμβολή των οδών Αποστόλου Παύλου και Ηρακλειδών, σε  πλατεία Jacqueline de Romilly. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε, παρουσία του πρώην Προέδρου της Γαλλίας Valery Giscar d’ Estain, στις 16 Σεπτεμβρίου 2013 με ομιλία του Ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου και αποκαλυπτήρια σύνθεσης του γλύπτη Δημήτρη Σκαλκώτα, εμπνευσμένης από το έργο της τιμωμένης, καθώς και τριών αναθηματικών στηλών. Η απόφαση αυτή του Δήμου Αθηναίων να τιμήσει μεταθανατίως τη Γαλλίδα Ακαδημαϊκό, η οποία είχε ήδη ανακηρυχθεί παλαιότερα επίτιμη δημότις της πόλης, είναι αξιέπαινη, γιατί η J. de Romilly, που τιμήθηκε επανειλημμένως και με πολλές διακρίσεις στην χώρα μας, αγάπησε την Ελλάδα ως δεύτερη πατρίδα της και συνέβαλε στην προβολή της οικουμενικής αξίας του ελληνικού πολιτισμού σ’ όλο τον κόσμο.

                Οι αρμόδιες, όμως, υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων πρέπει να φροντίσουν για την ανάρτηση των σχετικών πινακίδων και τη μόνιμη τοποθέτηση των αφιερωματικών στηλών, ώστε η ονοματοθεσία να γίνει γνωστή στο ευρύτερο κοινό.

Αναστάσιος Αγγ. Στέφος